Mới đây Thông tấn Trung ương Đài Loan CNA đã có bài viết nhận định “Putin tự làm đau chính mình nhưng ông ấy không thể dừng lại, chỉ còn hai quân bài để chơi”. Sau đây là những nội dung chính trong bài bình luận của CNA.
Đã 20 ngày trôi qua kể từ cuộc chiến tranh xâm lược Ukraine, phía Nga không chỉ vấp phải sự kháng cự quyết liệt của Ukraine mà còn bị quốc tế cô lập, nhưng tại sao ông Putin không nhanh chóng tìm cách xuống thang? Các chuyên gia phân tích rằng ông đã rơi vào cảnh “phí tổn chìm” và những mê đắm khác, nhưng ông không thể không gây hại cho bản thân và người khác, cũng có ý kiến cho rằng ông chỉ còn hai lá bài tẩy để chơi.
Dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Vladimir Putin, quân đội Nga có những bước tiến rất chậm trên chiến trường, nhưng Nga đã nhanh chóng trở thành kẻ thù công khai của cộng đồng quốc tế và là kẻ bị gạt ra ngoài lề trong nền kinh tế toàn cầu. Ngay cả chính phủ Trung Quốc, nước đã tuyên bố một tháng trước rằng tình hữu nghị của họ với Nga là “không giới hạn”, cũng đang cố gắng hạn chế sự ủng hộ của họ đối với Nga trong cuộc chiến này.
Mọi thứ không như ông Putin mong đợi, nhưng ông lại chậm đưa ra quyết định “cắt lỗ”. Bất kể ông có “suy sụp tinh thần” như báo chí nước ngoài dẫn lời một tình báo ẩn danh hay không, xét cho cùng, các biểu hiện như tức giận, lặp đi lặp lại và trì hoãn cũng có thể thấy ở các nhà lãnh đạo của nhiều quốc gia, nhưng ông Putin, người vốn có hình ảnh tốt về chiến lược, cũng đã thất bại trong lần này. Ông có thể đã phạm phải một số sai lầm trong suy nghĩ phổ biến của các nhà hoạch định chính sách.
Chuyên gia của chuyên mục kinh tế New York Times, Peter Coy, trích dẫn khái niệm trong quản lý về “chi phí chìm” hay chi phí cơ hội trong quản lý để giải thích động cơ tiếp tục cuộc chiến của Putin vì ông khó chấp nhận những gì ông đã đầu tư vào quân đội sẽ thành vô ích, tức là miễn cưỡng chịu chi phí đã bị mất và tiêu xài hết để tiếp tục đầu tư binh lính, vũ khí, cố gắng giành lại thế trận nhưng có thể mất thêm chi phí.
Ông Coy cho biết các nhà lãnh đạo bị cuốn vào chiến tranh thường có kiểu suy nghĩ này, giống như sự tiêu hao lâu dài của cuộc chiến trước đó của Hoa Kỳ ở Afghanistan. Ông dẫn lời nhà kinh tế học Abigail Hall Blanco nêu bật sự phi lý của lý lẽ mà Putin có thể nói với người dân: “Tôi gửi các con của các vị ra chiến trường để chết là vì không muốn từ bỏ những đứa con của những người khác đã hy sinh trước đó”.
“Lý do ông Putin không muốn đình chiến có thể là do ông không thể đối mặt với hậu quả. Theo phân tích của ông Coy, ngay cả khi cơ hội thắng trận ngày càng mỏng đi nhưng đối với Putin, cái giá thua trận ngày càng cao, nên ông sẽ tiếp tục không buông tay, cái này chính là lý luận “đánh bạc để phục sinh” trong quan hệ quốc tế.
Sự đánh cược của ông Putin là kinh tế, quân đội và dân thường của Nga, cái giá thắng thua của chế độ của ông ấy.
Hiện tại, nhiều người trên chính trường quốc tế cũng như Nga và Ukraine vẫn đang chạy đua, hy vọng sẽ thúc đẩy một thỏa thuận ngừng bắn. Ông Coy chỉ ra rằng thách thức đối với các nhà đàm phán là đánh giá sự hung hăng của ông Putin đã được thúc đẩy như thế nào cho đến thời điểm hiện tại. Bởi vì, khó nhất của việc đạt được thỏa thuận là làm sao để ông Putin “còn thể diện dù nhận thua”.
Một báo cáo khác của New York Times gợi ý một số khả năng cho một thỏa thuận ngừng bắn, số một vẫn là hòa giải ngoại giao. Các quan chức châu u và Mỹ hầu hết hy vọng rằng hậu quả của các lệnh trừng phạt kinh tế, đặc biệt là cuộc khủng hoảng nợ, sẽ khiến ông Putin giảm bớt các mục tiêu chiến tranh ban đầu của mình. Nhưng như ông Coy đã đề cập ở trên, cuộc đàm phán sẽ khó khăn nếu không thể nắm bắt được điểm mấu chốt của ông Putin.
Khả năng thứ hai là ông Putin không muốn tốn quá nhiều thời gian để đưa quân đi khuất phục các thành phố của Ukraine theo kiểu trải thảm và vấp phải sự kháng cự của quân du kích trên đường phố, có thể kéo dài cuộc chiến hàng tháng trời, nên ông đã sử dụng các đòn ném bom mạnh để tiêu diệt Ukraine và tiếp tục phạm một danh sách dài các tội ác chiến tranh.
Kịch bản thứ ba tương tự như cuộc chiến Balkan trong những năm 1990, dẫn đến sự chia cắt Nam Tư thành một số quốc gia. Ngày nay, nếu chính phủ Ukraine không thể duy trì được, họ có thể buộc phải chia cắt các khu vực thân Nga ở miền đông Ukraine để đổi lấy sự độc lập của các lãnh thổ Ukraine khác.
Tờ New York Times phân tích khả năng cuối cùng là quân đội Nga càng tiến sâu về phía Tây Ukraine, tức là giáp biên giới của các nước NATO như Ba Lan, thì khả năng tên lửa vô tình bắn vào các nước NATO hoặc trúng các máy bay của các nước NATO càng cao, hay quyết định sử dụng vũ khí hóa học của ông Putin có thể làm trầm trọng thêm và mở rộng cuộc chiến, khiến NATO vào cuộc.
Tuy nhiên, ông Putin đã đánh mất nền kinh tế và vị thế quốc tế của Nga, và ông ấy sẽ không bao giờ trở lại đỉnh cao quyền lực trước chiến tranh nếu tiếp tục chiến đấu. Doug Klain, Phó giám đốc Trung tâm Á- Âu của “Hội đồng Đại Tây Dương” có trụ sở tại Washington, tin rằng ông Putin chỉ còn hai lá bài tẩy để đánh, một là chơi cho đến khi mất tất cả, chính là ông ấy tự đi vào đường cùng; hai là dừng chiến tranh, bao gồm cả việc giành được sự nhượng bộ từ Ukraine trong cuộc đàm phán, để hình ảnh của ông trong nội bộ có thể được nhìn nhận tốt đẹp hơn.
