Trong khi quân đội của ông chiến đấu ngoan cường trên chiến trường Ukraine, Tổng thống Volodymyr Zelensky tiến hành một cuộc chiến thông tin ở thủ đô của các nước phương Tây.
Ông ấy đã có các bài phát biểu trước 10 quốc hội trong hai tuần qua, nhận được sự hoan nghênh nhiệt liệt ở khắp mọi nơi.
Phát biểu trực tuyến qua video từ thủ đô đang bị bao vây, thường mặc chiếc áo phông màu xanh lá và để râu ria, ông ấy thường kết thúc bài diễn văn của mình bằng cách chào giơ nắm tay siết chặt. Khi tiếng vỗ tay vang lên thì ông ấy cũng biến mất khỏi màn hình. Dù sao, ông ấy cũng là người trong hoàn cảnh vội vàng, với nhiều vấn đề thực sự cần phải giải quyết.
"Ông ấy biết làm thế nào để thể hiện tinh thần quốc gia," Jonathan Eyal từ Royal United Services Institute nói. "Không chỉ trong bài diễn văn, mà còn trong cách ông ấy xuất hiện, trong bối cảnh, nơi ông ấy phát biểu."
Giống nhưng lại khác
Các bài diễn văn, mà bắt đầu bằng bài phát biểu trước các nghị sĩ ở London hôm 03/03, có một mục đích cấp bách duy nhất - thu hút sự ủng hộ của quốc tế - và Tổng thống Zelensky thực hiện điều đó với một loạt thông điệp được điều chỉnh phù hợp.
Từ sự sụp đổ của Bức tường Berlin tới vụ tấn công 11/9 vào New York và Washington, ông Zelensky đánh vào những sự kiện và tổn thương tiêu biểu của các quốc gia.
Tại Paris hôm thứ Tư 23/3, ông ấy đã viện dẫn khẩu hiệu quốc gia Pháp "liberté, égalité, fraternité". Còn ở Nhật, ông ấy nêu lên bóng ma của thảm họa hạt nhân.
Ông Zelensky không lãng phí thời gian để đi vào vấn đề. Trong một hoặc hai phút phát biểu ở London, ông ấy so sánh 13 ngày chiến tranh của Ukraine với Battle of Britain, trận chiến mang tính thời đại của người Anh trong Thế chiến thứ hai.
Sau khi trích dẫn Shakespeare, dĩ nhiên ông sẽ dẫn lại cả Winston Churchill. Ông Zelensky không nêu hẳn tên nhà lãnh đạo Anh thời chiến nhưng ý nhị thay đổi một chút bài diễn văn nổi tiếng của Churchill ngày 4/6/1940 để phù hợp với địa lý Ukraine.
"Chúng tôi sẽ chiến đấu trong rừng, trên cánh đồng, trên bờ biển, trong thành phố và làng mạc, trên đường phố, chúng tôi sẽ chiến đấu trên đồi," ông nói.
Nhưng trong bài diễn văn trước quốc hội Anh, ông Zelensky cũng đưa vào lời lẽ cứng rắn của mình. Ông không e ngại chế nhạo và trách phương Tây vì những gì ông coi là thất bại trong việc cung cấp đủ sự hỗ trợ cho Ukraine.
Sức mạnh của sự xấu hổ
"Trong mỗi bài diễn văn, ông ấy nói về bạn thuộc loại người nào?" Nomi Claire Lazar, giáo sư về các vấn đề công và quốc tế tại Đại học Ottawa, người nghiên cứu về hùng biện chính trị, cho biết. "Bạn là người của quốc gia nào? Nếu bạn không theo thời khắc này, thì thật xấu hổ cho bạn."
Trong bài diễn văn trước Quốc hội Hoa Kỳ có nhắc đến sự kiện Trân Châu Cảng, Martin Luther King và Mount Rushmore, Tổng thống Zelensky trách khán giả của mình bằng ngôn ngữ không theo lối ngoại giao rất rõ ràng.
"Chúng tôi yêu cầu sự phản hồi," ông ấy nói. "Đối với phản ứng trước khủng bố. Điều này có phải là đòi hỏi quá nhiều?"
Phát biểu trước Hạ viện Ý hôm thứ Ba (22/3), Tổng thống Zelensky một lần nữa phải sử dụng cách làm xấu hổ khán giả của mình, chỉ ra rằng các thành viên trong nội các của Putin rất thích đi nghỉ dưỡng ở Ý.
"Đừng là nơi nghỉ dưỡng cho những kẻ giết người," ông trách móc.
Là tổng thống của một đất nước đang hứng chịu một cuộc xâm lược vô cớ, Giáo sư Lazar nói, ông Zelensky đã giành được quyền. "Bạn không thể đi vào các cơ quan lập pháp nước ngoài và nói thật xấu hổ về bạn," Giáo sư Lazar nói, "trừ khi bạn đã tự đặt mình như một quan tòa về đạo đức."
Từ quan điểm độc đáo của ông ấy, là nhà lãnh đạo của đất nước vừa bị xâm lược, dù không có hành động khiêu khích, có lẽ dễ hiểu rằng ông Zelensky cảm thấy cần phải rũ bỏ bất kỳ dấu hiệu tự mãn nào khỏi những khán giả của ông ấy.
"Tôi nghĩ có một chút thất vọng ở ông ấy và các trợ lý của ông ấy," Orysia Lutsevych từ Chatham House (Viện Nghiên cứu Quốc tế Hoàng gia Anh) ở London, nói.
Nhiệt liệt hoan hô
Với mỗi bài phát biểu của mình, do phụ tá Dmytro Litvin cùng soạn, ông Zelensky có một lượng khán giả bất đắc dĩ phải chú ý, đó là: các chính trị gia bị kích thích bởi lời hùng biện không theo thông lệ và thẳng thắn của ông ấy, và cũng cố gắng tập trung vào những điểm khó chịu của sự tức giận hết sức chính nghĩa của nhà lãnh đạo Ukraine.
Nhưng ông ấy cũng đang nói cho và nói đến chính người dân của mình.
Ông ấy nói bằng tiếng Ukraine, và tránh xa những bộ đồ chau chuốt thường gắn với quang cảnh chính trị như này. Đó là một sự thay đổi phi thường với một chính trị gia có tỷ lệ chấp thuận đã giảm trong nhiều tháng trước khi cuộc chiến tranh nổ ra.
Cho đến trước chiến tranh, quá khứ của ông Zelensky là một diễn viên hài kịch thường cảm thấy như một trở ngại. Khi bị tấn công, nó đột nhiên trở thành một tài sản.
"Nghệ sĩ hài kiếm sống nhờ mối liên hệ rất mật thiết này với khán giả của họ," Giáo sư Lazar nói. "Cảm giác này về những gì khiến chúng ta thấy không thoải mái. Những gì khiến chúng ta phấn chiến. Những gì khiến chúng ta cười."
Màn biểu diễn, với thông điệp đơn giản và không màu mè - hãy làm nhiều hơn nữa để giúp đỡ chúng tôi - có một khán giả cuối cùng: dư luận trong nước ở phương Tây.
"Ông ấy đang cố gắng tạo ra loại áp lực này từ bên dưới," Giáo sư Lazar nói. "Áp lực trong nước lên các chính phủ, mà đặc biệt quan trọng, bởi vì những gì ông ấy yêu cầu thực sự rất tốn kém."
Sắp đặt chương trình nghị sự
Cuối cùng, đây là tất cả những gì về nó. Ông Zelensky không lao vào chuyến công du ảo này đến các cơ quan lập pháp trên thế giới chỉ đơn thuần để gây thiện cảm. Ukraine đang chiến đấu cho sự tồn tại của mình, và chỉ có thể thực hiện điều đó với sự hỗ trợ quân sự lớn và lâu dài từ các đồng minh của họ.
Trong nhiều tuần, Tổng thống Zelensky đã yêu cầu Nato thiết lập vùng cấm bay trên lãnh thổ Ukraine. Ông ấy biết mình sẽ không nhận được đáp ứng đó. Nhưng ông ấy có thể nhận được điều tốt nhất tiếp theo. "Tôi nghĩ họ đang nói 'vùng cấm bay', bởi vì nếu là không, thay vào đó họ sẽ cho bạn những gì?" bà Lutsevych nói. "Tôi nghĩ đó là chiến lược."
Hôm thứ Ba, người đứng đầu văn phòng của ông Zelensky, Andriy Yermak, đã đưa ra các giải pháp thay thế cho một khu vực cấm bay. "Hãy thực thi vùng cấm bay hoặc cung cấp cho chúng tôi các hệ thống phòng không đáng tin cậy," ông nói.
Các nỗ lực nhằm cải thiện hệ thống phòng không của Ukraine đang được thực hiện và Mỹ được cho là đang cân nhắc việc cung cấp các thiết bị cũ kỹ nhưng vẫn hiệu quả do Liên Xô sản xuất.
Jonathan Eyal nói rằng cách tiếp cận không ngừng của Zelensky đang được đền đáp.
Paul Adams
