AN GIANG, Việt Nam (NV) – Trung Quốc tăng xả nước đập thủy điện khiến mực nước sông Mekong dâng cao bất thường so với cùng kỳ nhiều năm trước, dự báo sẽ để lại nhiều hậu quả tiêu cực cho vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long của Việt Nam, theo báo VnExpress hôm 24 Tháng Tư.
Theo Trung Tâm Dự Báo Khí Tượng Thủy Văn Quốc Gia, tổng lượng dòng chảy từ thượng lưu về Đồng Bằng Sông Cửu Long tăng dần, cao hơn trung bình nhiều năm, dự báo trong Tháng Tư cao hơn 15% đến 20%, hai tháng tiếp cao hơn 20% đến 30%. Dòng chảy tăng bất thường do Trung Quốc xả đập thủy điện.
Cụ thể, theo số liệu từ Đài Khí Tượng Thủy Văn Nam Bộ, mực nước thực đo cao nhất hôm 21 Tháng Tư tại trạm Tân Châu (sông Tiền) là 1.45 mét, cao hơn cùng kỳ năm ngoái 0.4 mét, cao hơn trung bình nhiều năm 0.5 mét. Tương tự, trạm Châu Đốc (sông Hậu) là 1.65 mét, cao hơn cùng kỳ 0.5 mét và cao hơn trung bình nhiều năm 0.7 mét.
Theo Văn Phòng Thường Trực Ủy Ban Sông Mekong, lượng nước về Đồng Bằng Sông Cửu Long qua hai trạm Tân Châu và Châu Đốc đã tăng 1,000 m3 mỗi giây lên 5,600 m3/s. Trước mắt, điều này sẽ có tác động tích cực đến giảm xâm nhập mặn ở các Tháng Tư và Tháng Năm nếu không có gì bất thường từ vận hành giảm xả nước ở các thủy điện.
Theo Thạc Sĩ Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia nghiên cứu độc lập về sinh thái vùng Đồng Bằng Sông Cửu Long, nhận định tác động tích cực trước mắt là làm giảm hạn mặn cho miền Tây. Tuy nhiên, tác động tiêu cực rất nhiều, ảnh hưởng lâu dài, khó thấy hơn.
Cụ thể, việc xả lũ vào mùa khô sẽ khiến dòng chảy mùa lũ (từ Tháng Bảy đến Tháng Chín) yếu đi, khiến cát, phù sa – vốn đã bị các đập chặn lại một lượng đáng kể nay càng ít về Đồng Bằng Sông Cửu Long.
Việc thiếu phù sa, cát làm tăng nguy cơ sạt lở ở miền Tây. Lũ biến mất bên cạnh đất đai bạc màu, nguồn thủy sản tự nhiên mùa lũ sẽ càng khan hiếm. Ngoài ra, xả lũ trong mùa khô từng đợt khiến mực nước biến động bất thường, hệ sinh thái bị rối loạn.
“Người ta dễ lầm tưởng thủy điện có tác dụng tốt cho đồng bằng, trong khi thực tế về lâu dài tác hại rất nghiêm trọng nên cần nhìn bức tranh cho đầy đủ,” ông Thiện nói với báo Tuổi Trẻ.
Ông Thiện cho biết thêm thủy điện tác động nặng nề nhất là vào những năm có El Nino cực đoan như 2016, 2020. Khi đó, nước bị các đập lần lượt giữ lại, hạn mặn ở miền Tây sẽ càng khốc liệt hơn. Ngược lại, hiện tượng La Nina cực đoan cũng có thể sẽ xảy ra. Lúc đó hạ nguồn đang lũ cộng thêm thượng nguồn xả nước, dẫn đến “lũ chồng lũ.”
Ngoài ra, có ba nhóm vấn đề mà miền Tây đối mặt: Biến đổi khí hậu và nước biển dâng; phát triển thiếu bền vững nội tại; tác động từ phía thượng nguồn Mekong. Trong đó, hai nhóm vấn đề đầu đang dần được người dân miền Tây thích ứng. Song, hiện vẫn chưa có giải pháp hữu hiệu trước vấn đề đập thủy điện ở thượng nguồn. (Tr.N) [kn]